BİZİM TƏQVİM: 15 avqustda milli valyuta - manat dövriyyəyə buraxılıb

1992-ci ilin bu günündə Azərbaycanın milli pul vahidi manat dövriyyəyə buraxılıb. 1992-ci ilin avqustundan 1994-cü ilin yanvarınadək manat Azərbaycan ərazisində 1 manat = 10 rubl nisbətində rublla paralel olaraq dövriyyədə ödəniş vasitəsi kimi istifadə edilib.

Köhnə nominallı pul nişanları 2006-cı ilin sonuna qədər tədavüldə olub və denominasiya çərçivəsində dövriyyədən geri yığılıb.

2006-cı il yanvarın 1-dən yeni manata keçidlə əlaqədar 1 yeni manat (AZN) 5000 köhnə AZM-ə bərabər tutuldu. AZM və AZN birgə 1 il ərzində dövriyyədə olub və yalnız 2007-ci il yanvarın 1-dən yeni manata tam keçid təmin edilib.

Bəs, avqustun 15-də dünyada daha hansı hadisələr baş verib?

1498-ci il. Xristofor Kolumb üçüncü səyahəti zamanı Qrenadanı kəşf edib.

Fateh Sultan Mehmetin başçılığı altında olan Osmanlı ordusu təxminən 1 il davam edən mühasirədən sonra 1461-ci ilin 15 avqustunda Trabzonu ələ keçirdi və bununla da Trabzon yunan imperatorluğu süquta uğradı.  

15 avqust 1722-ci ildə çar Rusiyası eskadası Azərbaycanın qədim şəhəri Dərbəndə daxil oldu. Bir həftə sonra isə rus piyadaları bu əraziyə çatdılar. Bununla da Azərbaycanın şimal ərazilərinin Rusiya imperiyası tərəfindən işğalı başlandı. 

1905-ci ilin 15 avqustunda Nijnı Novqorodda Rusiya Müsəlmanlarının I Qurultayı keçirildi. Həmin qurultayda Rusiya Müsəlmanlar İttifaqı yaradıldı. Qeyd edək ki, azərbaycanlı Əlimərdan bəy Topçubaşov bu təşkilatın ilk rəhbərlərindən olub.  

Atlantik okeanı ilə Sakit okeanı bir-birinə bağlayan, inşası 33 il davam edən Panama kanalı 15 avqust 1914-cü ildə açıldı.
İkinci Dünya Müharibəsinin gedişində - 1944-cü ilin 15 avqustunda mühüm hadisə baş verdi: ABŞ-ın 7-ci ordu hissələri Fransanın Rivyera əyalətinə çıxarıldı. Bununla da Normandiyadan sonra Avropanın şimalında daha bir cəbhə açıldı.

15 avqust Hindistanın Müstəqillik Günüdür. Cənubi Asiyanın ən böyük dövlətlərindən və Böyük Britaniyanın müstəmləkəsi olmuş Hindistan 1947-ci ilin bu günü istiqlaliyyətini elan etsə də, 1950-ci ilədək Britaniya Birliyinin tərkibində qalıb.

Türkiyə, İngiltərə, Yunanıstan və Kiprdəki türk və yunan nümayəndələrinin imzaladığı Zürih və London müqavilələrinə əsasən, 1960-cı ilin 15 avqustunda Qıbrız respublika quruluşunu elan etdi və bu 3 ölkə yeni Kipr dövlətinin qaranti ölkələri oldu. 

15 avqust 1969-cu ildə “Woodstock” Musiqi və Sənət Festivalı 400 min adamın iştirakıyla Nyu Yorkda başladı və 3 gün davam etdi.

15 avqustda həm də bu tarixi şəxsiyyətlər xatırlanır

Məşhur ingilis yazıçısı, milliyyətcə şotland olan Volter Skott 1771-ci ilin bu günü anadan olub. Dünyanın ən böyük sərkərdələrindən olan, Fransanın dövlət xadimi Napoleon Bonapart 1769-cu ilin 15 avqustunda Korsika adasında doğulub. Fransa ordusunun strategiya və taktikasını daha da təkmilləşdirən Napoleon dünya hərb sənəti tarixində görkəmli yer tutur. Lakin 1815-ci ildə Vaterloo döyüşündə ağır məğlubiyyətdən sonra ömürlük Müqəddəs Yelena adasına sürgün olunub və 1821-ci il mayın 5-də orada 57 yaşında vəfat edib. (1769-1821)

1905-1911-ci illər İran inqilabının və Cənubi Azərbaycanda demokratik hərəkatın rəhbərlərindən biri, xalq qəhrəmanı Səttarxan 1867-ci il 15 avqustda dünyaya gəlib. Gənc yaşlarından şah üsuli-idarəsinə qarşı döyüşən, 1905-ci ildən inqilabi hərəkata qoşulan, Təbrizin Əmirəqız məhəlləsi mücahidlərinin başçısı və “Həqiqət” Əncüməninin üzvü olan Səttarxan 1908-ci ildə 40 minlik şah qoşununu məğlubiyyətə uğradıb.

Üsyan yatırıldıqdan sonra Səttarxan 100 nəfərlik fədai dəstəsi ilə Tehrana gedib. Elə həmin il hökumət qoşunları qəflətən hücumla fədailəri tərksilah edib, Səttarxan ağır yaralanıb və uzun sürən xəstəlikdən vəfat edib. (1867-1914)
15 avqust 1922-ci il tarixində Xalq artisti, respublikanın Dövlət mükafatı laureatı Konstantin Adamov (1922-1990) doğulub. O Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrının aktyoru olub, filmlərdə çəkilib.

Azərbaycan və Sovet diplomatı və jurnalisti, SSRİ Dövlət televiziya və radio yayımları komitəsi sədrinin birinci müavini (1962–1985) Ənvər Məmmədov 15 avqust 1923-cü ildə anadan olub. Azərbaycanın teatr və kino aktrisası, Xalq artisti Afaq Bəşirqızı 15 avqust 1955-ci ildə dünyaya göz açıb.

Azərbaycanlı tarzən, Xalq artisti Həbib Bayramov 15 avqust 1994-cü ildə dünyasını dəyişib (14.7.1926-15.8.1994).

Azərbaycanlı aktrisa, Xalq artisti Məhluqə Sadıqova 15 avqust 2003-cü ildə vəfat edib (28.4.1917-15.8.2003).

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media