BİZİM TƏQVİM: 22 noyabrda baş vermiş tarixi hadisələr

22 noyabr - Azərbaycanda Ədliyyə İşçiləri günüdür. Bu peşə bayramı Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 11 noyabr 2000-ci il tarixli fərmanına əsasən qeyd edilir. Bayramın qeyd edildiyi tarix heç də təsadüfi seçilməyib. Belə ki 1918-ci il noyabrın 22-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) Nazirlər Kabineti AXC Ədliyyə Nazirliyi haqqında Əsasnaməni təsdiq edib.

Bəs, noyabrın 22-də dünyada hansı hadisələr baş verib?

1. 22 noyabr 1497-ci ildə Vasko da Qama Ümid burnuna çatdı.

2. 22 noyabr 1906-cı ildə SOS təcili vəziyyət siqnalı ilk dəfə Alman hökuməti tərəfindən qəbul olunub.

3. 22 noyabr 1940-cı ildə Türkiyə hökuməti İkinci Dünya müharibəsinin Balkanlara yayılması qarşısında İstanbul, Kocaeli və Trakya vilayətlərində fövqəladə vəziyyət elan etdi.

4. 22 noyabr 1943-ci ildə Ruzvelt, Çörçill və Çan Kayşi Qahirədə Yaponiyaya qarşı hücum planını razılaşdırdılar.

5. 1949-cu ilin bu günündə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin qərarı ilə Sumqayıta şəhər statusu verilib. Bu şəhərin əsası 1938-ci ildə Xəzər sahilində istilik elektrik stansiyası tikintisinə start verilməsi ilə qoyulub. 1941-ci ildə şəhərin tikintisində fasilə yaranıb və bu işlər yalnız 1944-cü ildə, Böyük Vətən Müharibəsinin sonunda bərpa edilib.

6. 22 noyabr 1955-ci ildə SSRİ özünün ilk hidrogen bombasını sınaqdan keçirdi.

7. 22 noyabr 1960-cı ildə ilk "Zaporojets" avtomobili konveyerdən çıxdı.

8. 22 noyabr 1963-cü ildə ABŞ-ın 35-ci Prezidenti Con Kennedi (1917-1963) öldürülüb. Con Kennedi Texas ştatının Dallas şəhərinə səfər vaxtı şəhərin mərkəzi küçələrindən birində özünün açıq limuzinində gedərkən snayper tüfəngindən açılmış atəşlə ölümcül yaralanıb. Prezident dərhal xəstəxanaya çatdırılıb, lakin həkimlərin səylərinə baxmayaraq onu xilas etmək mümkün olmayıb.

9. 22 noyabr 1968-ci ildə Türkiyədə ilk ürək köçürülmə əməliyyatı Ankarada Dr. Kamal Bəyazid tərəfindən həyata keçirildi. Ancaq Maviş Karakurt adlı xəstə əməliyyatdan sonra cəmi 18 saat yaşaya bilib.

10. 22 noyabr 1975-ci ildə İspaniyada monarxiya bərpa olundu. Həmin gün Don Xuan Korlas İspaniya kralı olub.

11. 22 noyabr 2005-ci ildə Angela Merkel Almaniya kansleri seçilib. O, ölkəsinin ən gənc, Şərqi Almaniya mənşəli və ilk qadın kansleri olub.

12. 22 noyabr 2017-ci ildə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi “Bosniya qəssabı” ləqəbli bosniyalı serblərin komandanı Ratko Mladiçə Srebrenitza qətliamında günahkar hesab edərək ömürlük həbs cəzası verib.

Noyabrın 22-də bu şəxsiyyətlər xatırlanır:

1. 22 noyabr 1933-cü ildə yazıçı-jurnalist Firudin Ağayev (1933-1995) doğulub. Onun əsərləri əsasında “Skripkanın sərgüzəşti”, “İşarəni dənizdən gözləyin” və s. filmlər çəkilib.

2. 22 noyabr 1922-ci ildə böyük bəstəkar, SSRİ Xalq artisti, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Fikrət Əmirov (1922-1984) anadan olub. Simfonik muğam janrının yaradıcısı (“Şur”, “Kürd-Ovşarı”, “Bayatı-Şiraz” və s.), “Min bir gecə” baleti, “Sevil” operası, “Nizami” simfoniyası, “Azərbaycan kapriççiosu” və s. əsərlərin müəllifidir. “Böyük dayaq”, “Mən ki gözəl deyildim” və s. filmlərə musiqi yazıb.

3. 22 noyabr 1922-ci ildə Xalq yazıçısı Hüseyn Abbaszadə (1922 - 12.12.2007) dünyaya gəlib. Kitabları: “General”, “Ləpədöyəndə”, “Burulğanlar” və s.

4. 22 noyabr 1933-cü ildə görkəmli kinorejissor, operator, Xalq artisti Rasim Ocaqov (1933 - 12.7.2006)  doğulub. “Sən niyə susursan?”, “Onun böyük ürəyi” və s. filmlərin quruluşçu operatoru olub. “Qatır Məmməd”, “Tütək səsi”, “İstintaq”, “Ad günü”, “Ölsəm, bağışla”, “Otel otağı”, “Həm ziyarət, həm ticarət” və s. filmlərə quruluş verib.

5. 22 noyabr 1938-ci ildə Xalq artisti Həsən Məmmədov (1938 - 26.8.2003) anadan olub. “Böyük dayaq”, “Bir cənub şəhərində”, “Gün keçdi”, “Yeddi oğul istərəm”, “İstintaq”, “Axırıncı aşırım” və s. filmlərdə yaddaqalan obrazlar yaradıb.

6. 22 noyabr 1940-ci ildə müğənni, skripkaçı, Əməkdar incəsənət xadimi, professor Rauf Adıgözәlov (1940 - 29.6.2002) anadan olub.

7. 22 noyabr 1950-ci ildə bəstəkar, Əməkdar incəsənət xadimi Cavanşir Quliyev doğulub. Simfonik əsərlər, o cümlədən bir sıra tamaşalara, filmlərə (“Fəryad”, “Qəm pəncərəsi” və s.) musiqilər yazıb.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media