BİZİM TƏQVİM: 16 sentyabrda baş vermiş mühüm hadisələr

16 sentyabr- Beynəlxalq ozon təbəqəsinin mühafizəsi günüdür. Bu tarix 1994-cü ildə BMT-nin Baş Assambleyasının qərarı ilə təsis edilib. Ozon qatı Günəşdən gələn ultrabənövşəyi şüaları udur, onların yer səthinə çatmasının qarşısını alır. Ozon qatının dağılmasında “antropogen faktorun” rolu elmi dairələrdə daha çox təhlükə mənbəyi kimi müzakirə olunur.

Bəs, sentyabrın 16-da dünyada daha hansı hadisələr baş verib?

1. 16 sentyabr 1810-cu ildə Meksikada ispan hakimiyyətinə qarşı müstəqillik mübarizəsi başlandı.

2. 16 sentyabr 1890-cı il tarixində Yopaniyaya səfərindən qayıdarkən Kuşimoto sahillərində tufana yaxalanan Ərtoğrul freqatı qayalıqlara çırpılaraq batdı. 540 Türk dənizçisi şəhid oldu, 68-i isə xilas oldu.

3. 16 sentyabr 1908-ci ildə Uilyam Düran tərəfindən "General Motors” şirkəti təsis edildi.

4. 1951-ci ildə  Bakıda indiki Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionunun açılışı olub.

5. 16 senyabr 1959-cu ildə Fransa prezidenti Şarl De Qoll Əlcəzairin öz taleyini keçiriləcək referendumla müəyyənləşdirməsini istədi. 4 il sonra həmin gün Əhməd Ben Bella Əlcəzairin ilk dövlət başçısı oldu.

6. 1961-ci ilin 16 sentyabr günü Yassıada məhkəməsi tərəfindən edama məhkum edilən Məndərəs hökumətinin nazirləri Fatin Rüşdü Zorlu və Həsən Polatkan İmralı adasında edam edildilər.

7. 16 sentyabr 1963-cü ildə Malayziya dövləti yaradılıb.

8. 16 sentyabr 1978-ci ildə İranda bir dəqiqə davam edən zəlzələdə 20 min nəfər öldü.

9. 16 sentyabr 1982-ci ildə İsrail tərəfdarı Xristian Falanjist milislər Beyrutdakı Basra və Şatilla qaçqın düşərgələrinə basqın edərək uşaqların da olduğu yüzlərlə fələstinlini qətlə yetirdi.

10. 16 sentyabr 1989-cu ildə Tbilisi-Bakı marşrutu ilə hərəkət edən sərnişin avtobusunun ermənilər tərəfindən partladılması nəticəsində 5 nəfər həlak olub, 25 nəfər yaralanıb.

11. 16 sentyabr 2013-cü ildə Suriyaya məxsus helikopter Türkiyənin “F-16” qırıcı tayyərələri tərəfindən hava məkanını pozduğuna görə vurularaq düşürüldü.

Sentyabrın 16-da bu tarixi şəxsiyyətlər xatırlanır:

1. 1909-cu ilin bu günündə Azərbaycanın ilk milli kinoaktrisası, tanınmış kimyaçı alim, Dövlət mükafatı laureatı, akademik İzzət Orucova anadan olub (1909-1983). Alimin kimya sahəsində əsas tədqiqatları sürtgü yağlarının istehsalının artırılmasına və keyfiyyətinin yüksəldilməsinə aiddir.

2. 16 sentyabr 1934-ci ildə Əməkdar incəsənət xadimi, pianoçu, professor Elmira Yusif qızı Səfərova (1934-1997) anadan olub.

3. 2016-cı ilin 16 sentyabr günü Türk kinosunun əfsanəvi aktyorlarından Tarık Akan dünyasını dəyişib. 

4. 16 sentyabr 1940-cı ildə Xalq artisti, televiziya və kino rejissoru Vasif Babayev anadan olub.

5. 16 sentyabr 1924-cü ildə  Amerika aktrisası, Hollivudun ən məşhur ulduzlarından biri Loren Bekollun dünyaya gəlib.

6. 16 sentyabr 1956-cı ildə məşhur Amerika sehrbazı (illüzionist) Devid Kopperfild anadan olub.

7. 16 sentyabr 1956-cı ildə  Amerika aktyoru Mikki Rurk anadan olub.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media