Parazit-müəllim

Bu dərs ili də qalmaqalla başladı. Oğlum Nicat məktəbdən evə dilxor qayıtmışdı. Nə illah edirdim, dərdini mənə demirdi. Onun bu xasiyyətindən heç xoşum gəlmir. Ətrafında nə baş verirsə, öz problemini özü həll etməyə çalışır. Qarşılaşdığı məsələləri həll etməyə gücü çatmayanda isə dilxor oturur. Bu dəfə də qəm dəryasına batdığı alnının qırışından hiss olunurdu...

Nicatın bu halına heç dözümüm yoxdur. Daha 14 yaşı var, alnının qırışları bir ata kimi ürəyimə köz salır. Di gəl ki, dərdini heç vaxt mənə açmır. Zira, o, mənim xəsiyyətimi bilir, qorxur  ki, əsəblərimi cilovlaya bilməyəcək, yenə aləmi bir-birinə qatacam. Onu günahkar bilsəm, sərt şəkildə cəzalandıracaq, problem qarşı tərəfdə görsəm oğlumun haqqını müdafiə etməyə çalışacam.

Nicat adətən başqası günahkar olanda israrla susmağa qərar verir. Əvvəla, ona görə ki, atasının kiminləsə düşmən olmasını istəmir. Ikincisi isə dost-tanış yanında “demoqoqun oğlu” ünvanını qazanmaq ehtimalından çəkinir. Bunu bildiyimdən üstünə çox getmirəm. Necə olsa, dərdini anasına anladacaq, anası də məni sakitləşdirə-sakitləşdirə məlumatlandıracaq.

Bu dəfə də elə oldu. Bütün israrlarıma rəğmən Nicatı danışdıra bilməsəm də bir az keçdikdən sonra anası mənə yaxınlaşdı və-“sənə sözüm var”-dedi.

-Buyur-deyə cavab verdim.

-Riyaziyyat müəllimi yenə Nicata ilişib. Bu gün sinifdə uşaqlara bir sual verib. Yalnız Nicat əlini qaldırıb. Müəllim isə ona “özünü çox öldürmə, səndən dərs soruşmayacam. Mən sənin müəllimin deyiləm”-deyib.

Yoldaşım nədənsə bu dəfə sözünü mənə sakitləşdirici tərzdə demirdi. Doğrusu, xəbərdən daha çox onun bu tövrünə təəccüblənmişdim. Görünür, onlar da artıq riyaziyyat müəlliminin hərəkətlərindən zinhara gəliblər-deyə düşündüm. Elə o anda telefonum zəng çaldı. Nömrəyə baxdım. Yaxın dostum idi.

Hər gün olmasa belə, günaşırı bu dostumla görüşür, dərdləşirik. Söhbətlərimiz adətən şeir-sənət ətrafında olur.

Dostum gözəl şairdir. O, həm də rayon təhsil şöbəsində işləyir. Dəfələrlə Nicatın məktəbdə qarşılaşdığı problemləri onunla müzakirə etmişəm. Sağ olsun, hər dəfə də ya məsləhətləriylə, ya da şəxsi təşəbbüsləriylə məsələləri yoluna qoyub. İndi onun mənə zəng etməsini ilahi bir təsadüf hesab etdim. Əks halda yəqin ki, məsələyə özüm müdaxilə edəcəkdim. Mənim isə belə məsələlərdə heç bəxtim gətirmir. Haqsızlıq qarşısında dözə bilmədiyimə görə, əsəblərimi nə qədər cilovlamağa çalışsam da qarşı tərəfin israrla öz mövqeyində qalması məni tamamilə özümdən çıxarır. Riyaziyyat müəllimi isə deyəsən lap kal armuda bənzəyir. Ötən ildən bəri boğazımızda ilişib qalan bu kal armudla əlləşirəm, amma heç bir nəticə hasil olmur. Dostumun belə vaxtda peyda olması işimi xeyli yüngülləşdirə bilərdi. Mənim əvəzimə məktəb yetkililəriylə danışar, yaranan problemi həll etməyə çalışardı. Bu fikirlərlə telefonu açdım.

-Salam şair, necəsən?

-Sağ ol, ustad, sən necəsən?

-Mən də yaxşıyam. Zəng etdim, görüm, zamanın varsa bir çay içək.

-Əlbəttə, zamanım var. Üstəlik, səndən bir məsləhət almaq istəyirəm.

-Onda 15 dəqiqədən sonra ağaclıqda görüşərik.

Tələsik paltarımı dəyişib ağaclıq adlandırdığımız çayxanaya yollandım. Adətimə xilaf çıxaraq bura dostumdan əvvəl gəlmişdim. Münasib bir masa seçib oturdum. Çayxanada işləyən xanım mənə yaxınlaşıb nə istədiyimi soruşdu. Çay sifariş verib yenə xəyallara daldım.

Bu adam Nicatdan nə istəyir, axı? Ötən tədris ilində yalnız bir dəfə dərsə çıxarmışdı. Dərsdən “5” almasına baxmayaraq rüb qiymətində ona "4" vermişdi. Qiymətin zərrə qədər əhəmiyyəti olmadığından buna çox əhəmiyyət verməsəm də müəllimin bu hərəkəti mənə təəccüblü gəlmişdi. Olmaya, Nicat özünü dərslərdə yaxşı aparmır, müəllimlər isə onu bu cür cəzalandırırlar-deyə düşünmüşdüm. Elə bunu araşdırmaq üçün də indi görüşəcəyim dostuma müraciət etmişdim. O da öz növbəsində məktəbin direktor müavini ilə danışmış və ondan Nicatı vaxtaşırı dərsə çıxarmağı xahiş etmişdi. Nə yazıq ki, vəziyyət dəyişilməmiş, dəfələrlə təkrar olunan bütün müraciətlərimiz heç bir nəticə verməmişdi. Nəhayət, məcbur qalıb özüm valideynlər iclasında problemi qaldırmış, bunun səbəbiylə maraqlanmışdım. Sinif rəhbəri Nicatın dərslərdə özünü aparmasından narazılıq etməmişdi. Daha sonra bərabər jurnala baxmışdıq. Dərsə durmadığı halda oğluma bir neçə "3" və "4" qiyməti yazılmışdı.

Yaxşı ki, o zaman oğlumun gündəliyini də özümlə aparmış, yazılan qiymətlərin əsassız olduğunu sübut etməyi bacarmışdım. Sinif müəlliməsi mənimlə razılaşsa da jurnala müdaxilə edə bilməyəcəyini demişdi. Mən də rüblüyə yazılan qiymətin mənasız olduğunu, uşağın bilgisində heç bir önəmli rol oynamadığını düşündüyümdən çox mübahisə etməmişdim.

İndisə yeni dərs ili başlayar-başlamaz müəllim şagirdə “mən sənin müəllimin deyiləm”-deyirdi. Öz-özümə mırıldadım-Onda sən həmin sinifdə nə qələt edirsən? Bu zaman başımın üstündən bir səs gəldi:

-“Yenə göylərdədir şair xəyalın”. Nə olub, şair, yenə kimi yamanlayırsan elə?

-Salam, ustad. Necəsən?-deyib başımın üzərində dayanan dostumla salamlaşdım.-Heç, boş ver. Oturaq, çay içə-içə sənə bir məsələni danışacam.

Şair dostumla çay masası arxasında oturub söhbətə yeni yazdığımız şeirlərdən başladıq. Düzü, bu şeir söhbətinin uzanması məni xeyli pəjmürdə edirdi. Tezliklə bu cansıxıcı müzakirəni bitirib Nicatın məsələsinə gəlmək istətyirdim. Şeir söhbəti isə bitənə oxşamırdı. Öz-özümü qınamağa başladım-adam gələr-gəlməz, nə problemim olduğunu soruşurdu. Mən isə gül kimi fürsəti yelə verdim. Gərək elə o zaman danışardım. Düzdür, bir az söhbətə salam-əleyküsüz başlamış olacaqdıq. Amma hər halda içimə yığışıb ürəyimə yük olan dərdimi dostumla bölüşəcəkdim. Narahat-narahat dostuma baxdım. Deyəsən o da içimi gəmirən sözümün olduğunu hiss etmişdi.

-Sənin nə dərdin var, dost? Sözlü adama oxşayırsan.

-Demə, ustad. Bu zaraza riyaziyyat müəllimi yenə uşağa ilişib.-deyə hadisəni ona nəql etdim. Dostum çox təəccüblənmişdi:

-Elə şey ola bilməz. Bir müəllim uşağa niyə o sözü desin?-deyib əlini telefona atdı,-Qoy, mən indi direktorla danışaram.

Bir neçə dəfə zəng etməsinə baxmayaraq məktəbin direktoru zənglərə cavab vermirdi. Dostuma dedim:

-Ustad, boş ver direktoru. Bəlkə elə riyaziyyat müəlliminin özüylə danışasan?

-Bəlkə də bu daha doğru olar. Müəllimi də direktorun yanında gözükölgəli etmərik. Səndə onun nömrəsi varmı?

-Onun yoxdur, amma sinif rəhbərinin var. Sinif rəhbərindən soruşub öyrənərəm.

-Yox, sən nömrəni mənə ver, özüm öyrənim.

Telefonun yaddaşına baxıb sinif rəhbərinin nömrəsini tapdım və dostuma dedim. Dostum söylədiyim rəqəmləri yığaraq qarşı tərəfdən riyaziyyat müəlliminin telefon nömrəsini öyrəndi. Daha sonra həmin nömrəyə zəng etdi:

-Salam müəllim. Necəsiniz?

Qarşı tərəfdən gələn səsi dinlədikdən sonra

-Mən təhsil şöbəsinin məsul işçisiyəm. Sizin bir şagirdinizin valideyni bizə dəfələrlə şikayət edib...

-...

-Şagirdin adı Nicatdır. 9-cu sinifdə oxuyur. Bu gün dərsdə onu acılayaraq deyibsiniz ki, mən sənin müəllimin deyiləm.

-...

-Əziz müəllim, siz bir müəllim kimi danışmırsınız. Əvvəla, siz şagirdlə o şəkildə danışa bilmərsiniz. İkincisi, onu niyə bir il ərzində yalnız bir dəfə dərsə qaldırırsınız?

-...

-Xeyr, sizin elə bir ixtiyarınız yoxdur.

-...

-Sizin neçə yaşınız var ki?

-...

-Həmyaşıdıq. Elə mənim də 60 yaşım var. Amma bunun məsələyə heç bir dəxli yoxdur. Sizin lap 100 yaşınız da ola bilər. Təhsil haqqında əsasnaməyə görə...

-...

-Sizin bu sözlərinizdə heç bir məntiq yoxdur. Necə yəni, mənim niyə hazırlıq dərslərimə gəlmir? Bu sizə əsas verə bilməz ki, uşağı dərsə çıxarmayasınız.

Məsələ aydın idi. 60 yaşlı müəllim 14 yaşlı Nicatı hazırlığa getmədiyinə görə gözümçıxdıya salmışdı.

Nə yazıq ki, hazırda bütün məktəblərdə belədir. Maaşlarının azlığı müəllimi ən ağlasığmaz metodlara əl atmağa məcbur edir. Onlar adətən şagirdləri özəl hazırlıqlara çağırır, hər birindən ayda 50, 60 manat pul alaraq ali məktəblərin qəbul imtahanlarına hazırlaşdırırlar. Hökumətin müəllimlərə dilənçi pulu verməsinin əzabını beləcə şagirdlər və onların valideynləri çəkirlər.

Qəbul imtahanlarına hazırlıq isə sizə asan gəlməsin. Bunun üçün hər bir şagird 5 dərsdən hazırlaşmalıdır. Bu da öz növbəsində ailə büdcəsindən 250-300 manat civarında pulun bir övladın təhsilinə ayrılmasını tələb edir. Orta azərbaycanlı ailəsində ən azı 2 övladın olduğunu nəzərə alsaq bu məbləğ aylıq maaşın hardasa 400-500 manat civarında olan ölkənin vətəndaşları üçün kifayət qədər ciddi yük deməkdir. Ən pisi isə o idi ki, bəzi müəllimlər vəziyyətdən sui-istifadə edirlər. Onlar məktəbdə keyfiyyətli dərs keçmir, şagirdlərin qiymətini kəsərək zorla özəl hazırlığa çağırırlar. İndi aydın olur ki, riyaziyyatdan sinifdə fəallıq göstərən Nicat da məhz bu mənfi tendensiyanın qurbanına çevrilib.

Birdən beynimdə ürəyimi bulandıran bir fikir oyandı. Hakimiyyətin yeritdiyi siyasət dünyanın ən nəcib peşə sahibi olan müəllimləri vətəndaşın parazitinə çevirib. Özü də sözün həqiqi mənasında. Müəllimlər əsl parazit kimi ailələrin onsuz da dar olan büdcəsinə daraşıb onları sümürürlər. Buna tabe olmayanlara isə müəllim etmək istəmirlər. Nicatın riyazıyyat müəllimi kimi...

Çevrilib dostuma tərəf baxdım. O hələ də telefonda qocaman bir parazitə müəllimlik sənətinin incəliklərini öyrətməyə çalışırdı.