Keyfiyyətli şokalad YOXA çıxa bilər - Qorxunc STATİSTİKA 

Beynəlxalq birjalarda kakaonun qiyməti rekord səviyyədə artıb. Bəzi ekspertlər hesab edir ki, kakaonun qiymətində son 50 illik rekord qırılıb. Hazırda birjalarda bir ton kakaonun qiyməti 10 min dolları keçib. 

Bizim.Media xəbər verir ki, 2024-cü ilin əvvəlindən bəri Beynəlxalq ICE Futures birjasına görə kakao 2,4 dəfə bahalaşıb. Bu da tarixi rekorddur. Nəzərə alaq ki, kakaonun bahalaşması ötən ildən başlayıb. Keçən il qiymətlər orta hesabla 38% bahalaşıb. Bununla belə 2023-cü ilin sonunda kakaonun tonu 4,3 min dollara təklif olunurdu. Bu isə bir ton kakaonun 10 min dollara satılmasına səbəb olub. 

Mütəxəssislər hesab edir ki, rekord qiymət artımı kosmetika sənayesinə də mənfi təsir göstərəcək. Kakao yağı dəriyə qulluq və kosmetika hazırlamaq üçün istifadə olunur. Bundan əlavə şokolad və qənnadı sənayesində də kakaodan geniş istifadə olunur. Ona görə də yaxın zamanlarda dünyda şokaladın da qiyməti artacaq.
Beynəlxalq Kakao Təşkilatının məlumatına görə, artıq iki ildir müşahidə olunan qlobal kakao qıtlığı 2024-cü ildə də davam edəcək. Hətta vəziyyət fəlakət həddə çata  bilər. Əgər 2023-cü ildə Beynəlxalq Kakao Təşkilatı Afrikada 74 min ton məhsul kəsiri qeydə almışdısa, 2024-cü il üçün 500 min ton kakao məhsulu kəsiri proqnozlaşdırılır. Bu da bütün dünya kakao bazarının təxminən 1/10 hissəsinə bərabərdir.

Kakao niyə azalır? 

Nəzərə alaq ki, əvvəlki illərdə güclü yağışlar plantasiyalara ciddi ziyan vurdu. Nəticədə kakao ağacları xəstəliklərə tutuldu. Bu hesabla da məhsuldarlıq aşağı düşdü. İkinci məqam gübrələrlə bağlıdır. Qərbdə Rusiya gübrələrindən imtina ciddi qıtlıq yaratdı. Qeyd edək ki, Rusiya kənd təsərrüfatı gübrələrinin dünyada ən böyük təchizatçılarından biridir. Üçüncü amil geosiyasi amildir. Qırmızı dənizdəki böhran gəmiçiliyi çətinləşdirib. Gəmi hərəkətinə qoyulan məhdudiyyətlər xammalın qiymətlərinə təsir edir. Qırmızı dənizdən yan keçməklə digər marşrutlarla daşınma isə xeyli baha başa gəlir.

Bazarın əsas oyunçuları...

Kakao əsasən Cənubi Amerikanın subekvatorial bölgələrindən gəlir. Bununla belə, kakaonun əsas istehsalı Qərbi Afrika ölkələrində cəmləşib.  Ümumi dünya məhsulunun 70%-ə qədəri orada yığılır. Kakao istehsalında lider Kot-d'İvuardır ki, bu da dünya məhsulunun 30%-ni təşkil edir. Kakao digər tropik ölkələrdə - Qana, Nigeriya, Kamerun, İndoneziya, Braziliya, Ekvadorda da becərilir. 

Şokolad bahalaşacaqmı?

Kakaonun qiymətində görünməmiş artım təbii olaraq şokolad bazarına təsir edir. Nəzərə alaq ki, qiymətlər təkcə geosiyasətə görə deyil, həm də məhsul qıtlığına görə qalxır. Ona görə də keyfiyyətli şokolad yaxın zamanlarda  geniş əhali üçün əlçatmaz ola bilər. Bundan əlavə saxta əvəzedicilər istehsala yol tapar. Bu da bir başqa problemdir.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media