BİZİM TƏQVİM: 23 noyabrda baş vermiş tarixi hadisələr

1919-cu ilin bu günündə Azərbaycan və Ermənistan hökumət rəhbərlərinin Tiflisdəki görüşündə bütün ziddiyyətli məsələlərin sülh konfransında həll edilməsi qərara alındı, Azərbaycan ordusu Zəngəzurdan geri çağırıldı. Beləcə Qərbi Zəngəzur ermənilərin nəzarətinə keçdi.

Bəs, noyabrın 23-də daha hansı hadisələr baş verib?

1. 1942-ci ilin 23 noyabr tarixindә ‘‘Kasablanka’’ filmi ilk dәfә nümayiş olunub. Qeyd edәk ki, filmin rejissoru Maykl Kurtsdur.

2. 1946-cı ilin 23 noyabr tarixindә Fransa vә Şimali Vyetnam arasında müharibә başladı. Fransız donanması  Şimali Vyetnamın Hai Phonq şәhәrini nәzarәtinә keçirib. Hücum nәticәsindә 6000 mülki vәtәndaş hәlak olub.

3. 23 noyabr 1954-cü ildə ABŞ-ın avtomobil istehsalçısı “General Motors” şirkəti 50 milyonuncu avtomobilini – qızıl suyuna çəkilmiş ikinəfərlik qapalı “Şevrolet” avtomobilini təqdim edib.

4. 1970-ci ilin 23 noyabr tarixindә Türkiyənin Ortaq Bazar üzvlüyü üçün 22 illik keçid dövrünü  nəzərdə tutan "Əlavə Protokol" Brüsseldə imzalanıb.

5. 1976-cı ildə Fransalı dalğıc Jak Mayol (1927-2001) dünyada ilk dəfə olaraq, dalğıc avadanlığından istifadə etmədən dənizin 100 metr dərinliyinədək enib.

6. 1980-ci ilin 23 noyabr tarixindә İtaliyanın cənubundakı Avellino və Bazilikat bölgələrində 6.9 bal gücündə zəlzələ baş verdi. Zәlzәlә nәticәsindә Neapol şәhәrindә üç mindәn çox adam hәlak olub, 7 min 700 nәfәr yaralanıb, 250 min nәfәr evsiz qalıb.

7. 1985-ci ilin 23 noyabr tarixindә  Afinadan Qahirəyə yollanan vә Misir hava yollarına mәxsus olan sәrnişin tәyyarәsi qaçırılıb. Misir tәhlükәsizlik qüvvәlәrinin hәyata keçirdiyi әmәliyyat nәticәsindә tәyyarә  Maltaya eniş edib. Әmәliyyat zamanı tәcavüzkarların da aralarında olduğu 60 nәfәr öldürülüb.
8. 23 noyabr 1992-ci ildə ABŞ-ın Las-Veqas şəhərində keçirilən COMDEX sərgisində dünyada ilk smartfon – “IBM Simon” təqdim olunub.

9. 1996-cı ilin 23 noyabr tarixindә Efiopiya hava yollarına məxsus sərnişin təyyarəsi qaçırılıb. Yanacağı bitәn tәyyarә Hind okeanına düşüb, nәticәdә 123 nəfər hәlak olub.

10. 23 noyabr 2005-ci ildə Liberiya Prezidenti seçilən Elen Conson Sörlif Afrika qitəsində ilk qadın dövlət başçısı kimi tarixə düşüb.

Noyabrın 23-də bu şəxsiyyətlər xatırlanır:

1. 23 noyabr 1923-cü ildə yazıçı, şair Əmrah Əmrahov (1923-1988) anadan olub. "Azərbaycan pioneri" qəzetinin baş redaktoru işləyib. Kitabları: “Ürək vətən üçün döyünəndə”, “Ulduzlar gecə parlar”, “Dağ bənövşəsi” və s.

2. 23 noyabr 1927-ci ildə tarixçi, şərqşünas, professor Əhməd İsgəndərov doğulub. Hazırda Moskvada yaşayır, 1970-80-ci illərdə SSRİ EA-nın Ümumi Tarix İnstitutunda baş elmi işçi, direktor müavini, “Tarix məsələləri” jurnalının baş redaktoru olub. Rusiyanın Əməkdar elm xadimi, Rusiya EA-nın müxbir üzvüdür.

3. 23 noyabr 1936-cü ildə ədəbiyyatşünas, yazıçı-dramaturq, professor Aqşin Babayev anadan olub. Türk ədəbiyyatına dair tədqiqatların, “Həmişə bahar”, “Ağ ulduzlar”, “Ayrılıq”, “Dünyanın axırı” və s. kitabların, tərcümələrin müəllifidir.

4. 23 noyabr 1945-ci ildə Xalq şairi Vahid Əziz anadan olub. Bədii yaradıcılığa 1967-ci ildə başlayıb. Bir çox şeirlərinə populyar mahnılar bəstələnib.

5. 23 noyabr 1948-ci ildə dahi bəstəkar, publisist, pedaqoq, Xalq artisti Üzeyir Əbdülhüseyn oğlu Hacıbəyli (18.9.1885 - 1948) vəfat edib. Azərbaycan professional musiqisinin banisi, müsəlman Şərqində ilk operanın (“Leyli və Məcnun”, 1908), ilk musiqili komediyanın (“Ər və arvad”, 1910), “O olmasın, bu olsun”, “Arşın mal alan” operettalarının, “Əsli və Kərəm”, “Koroğlu” operalarının, Azərbaycanın Dövlət himninin, digər çoxsaylı musiqi əsərlərinin müəllifidir. Konservatoriyanın professoru, Azərbaycan EA-nın akademiki olub.

6. 23 noyabr 1999-cu ildə görkəmli aktrisa, Xalq artisti, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı Leyla Bədirbəyli (8.1.1920 - 1999) vəfat edib.

1945-ci ildə “Arşın mal alan” filmi ilə (Gülçöhrə) məşhurlaşıb. “Fətəli xan”, “Görüş”, “Onun böyük ürəyi”, “Dəli Kür”, “Dərviş Parisi partladır”, “Qanlı zəmi” və s. filmlərdə yaddaqalan obrazlar yaradıb.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media