BİZİM TƏQVİM: 29 aprel ərəb işğalının başladığı gündür

VII əsrin ortalarında Xilafət ordusu ərəb sərkərdəsi Salman ibn Rəbiənin başçılığı ilə Qafqaz Albaniyası ərazisinə (indiki Azərbaycan) hücum edib. Nəticədə Kür çayının sağ sahili ərəblər tərəfindən işğal olunub. Şirvan və Dərbənd qoşunları Xəzər xaqanının köməyilə azadlıq mübarizəsinə qalxıblar. 

Ərəb qoşunları ilə xəzərlər arasında Bələncər adlanan yerdə baş vermiş döyüşdə Xilafət ordusu məğlubiyyətə uğrayıb. 653-cü il aprelin 29-da isə ərəb sərkərdəsi Salman ibn Rəbiə döyüş zamanı öldürülüb.  

Bəs, aprelin 29-da dünyada daha hansı hadisələr baş verib?

1. 1916-cı ildə Kutül Ammare mühasirəsi zamanı Xəlil Kut Paşanın komandanlığı altındakı 6-ci Ordu aprelin 29-da İraq cəbhəsində Kutül Ammare qəsəbəsində İngiltərə-Mesopotamiya ordusunu təslim olmağa məcbur etdi.

2. 29 aprel 1918-ci ildə erməni-daşnak quldur dəstələri Gümrü (o vaxtkı Aleksandropol) şəhəri yaxınlığında azərbaycanlı türklərə qarşı kütləvi qətliam həyata keçiriblər. Əksəriyyəti qadın və uşaqlar olmaqla 3 min nəfər qətlə yetirilib. İki gün sonra (mayın 1-də) erməni dəstələri Qars yaxınlığındakı Şiştəpə və Düzkənd kəndlərində daha 600 azərbaycanlını öldürüblər.

3. 1920-ci ilin 29 aprelində Hiyaneti-Vataniya Qanunu qəbul olunub. Türkiyə Böyük Millət Məclisinə qarşı üsyanların genişləndiyi bir dövrdə qəbul edilən qanunun məqsədi Türkiyə Böyük Millət Məclisi ətrafında təşkilatlanmağı və birləşməyi təmin edək idi.

4. 29 aprel 1945-ci ildə Almaniya ordusu İtaliyada müttəfiqlərə qeyd-şərtsiz təslim oldu. Həmin gün müttəfiq qüvvələri Polşadakı Daçau Toplama Düşərgəsində tutulanları azad edib.     

5. UNESCO-nun qərarı ilə fransız baletmeystreri Jan Jorj Noverin ad günü şərəfinə 1982-ci ildən 29 aprel Beynəlxalq Rəqs Günü olaraq qeyd olunur.

6. 29 aprel 1992-ci ildə Azərbaycan Cənubi Afrika Respublikası ilə diplomatik əlaqələr qurub.

7. 2002-ci ilin bu günündə Trabzon şəhərində Türkiyə, Azərbaycan və Gürcüstan prezidentləri Əhməd Necdət Sezər, Heydər Əliyev və Eduard Şevardnadzenin iştirakı ilə təhlükəsizlik məsələlərinə həsr olunmuş zirvə görüşü keçirilib. Sammitin yekunu olaraq üç ölkənin daxili işlər nazirləri "Terrorizmin və ekstremizmin digər təzahürləri ilə mübarizə sahəsində əməkdaşlıq haqqında" saziş imzalayıblar.

8. 29 aprel 1993-cü ildə  İslam Konfransı Təşkilatı Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzünü və Azərbaycan torpaqlarının işğalını pisləyən qətnamə qəbul edib.

29 apreldə həm də bu tarixi şəxsiyyətlər xatırlanır:

1. Böyük alman riyaziyyatçısı Karl Fridrix Qauss 1777-ci ilin bu günü dünyaya gəlib.

2. 1951-ci ilin 29 aprelində Şərqi Türküstanın Milli Qəhrəmanı Osman Batur xan Çin tərəfindən öldürülüb. Osman Batur Altay-Qazax türklərindən olan, Şərqi Türküstanın azadlığı üçün ruslar və çinlilərlə mübarizə aparan qəhrəman bir partizan olub. (1899-1951)

3. Azərbaycan hərbçisi, general-mayor Mir İbrahim bəy Talışinski  29 aprel 1894-cü ildə vəfat edib.

4. 29 aprel 1979-cu ildə Türkiyə teatrı və kinosunun görkəmli rejissoru və aktyoru Möhsün Ərtoğrul  dünyasını dəyişib. (1892-1979)

5. Bəstəkarlıq təhsili almış ilk azərbaycanlı qadın, Əməkdar incəsənət xadimi Ədilə Hüseynzadə 29 aprel 1916-cı ildə anadan olub.

6. 29 aprel 1919-ci ildə tanınmış kinorejissor, SSRİ Xalq Artisti, Azərbaycan və Türkmənistanın Əməkdar İncəsənət Xadimi Əjdər İbrahimov dünyaya gəlib. 

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media