BİZİM TƏQVİM: Azərbaycan televiziyasında ilk yayımlanan film hansı olub?

Azərbaycan televiziyası 1956-cı il fevralın 14-də ilk dəfə yayıma başlayıb. Aktrisa Nəcibə Məlikova “Göstərir Bakı” deyərək tamaşaçıları salamlayıb. Bundan sonra “Bəxtiyar” bədii filmi nümayiş etdirilib. Beləliklə, Azərbaycanda televiziya müntəzəm yayıma başlayıb.  

Bəs, 14 fevralda daha hansı hadisələr baş verib?

14 fevral dünyanın bir çox ölkələrində Sevgililər Günü kimi qeyd edilir. Tarixi Roma Katolik Kilsəsi dövrünə aiddir. Valentin adlı bir keşiş romalı əsgərlərin evlənməsinin yasaq olduğu dövrdə onların evlənmələrinə yardım edir və bununla qızları da gizlicə ərə vermiş sayılır. Buna görə 496-cı ilin 14 fevralında Roma Papası Gelasius Valentinin edamına qərar verir. Digər tərəfdən, 1381-ci il tarixli “Parlament of Foules” adlı kitaba görə, Fransa və İngiltərədə 14 fevral ənənəvi olaraq quşların cütləşmə günü sayılırdı. Bu gün sevgililər bir-birilərinə xoş sözlər deyir, yazır və məktublarını “Valentin” xitabı ilə ünvanlayırdılar. 

Amma Azərbaycanda “Sevgililər günü” 30 iyun İlham və Fərizənin evləndiyi gün hesab edilir.

2. 1876-cı ilin bu günündə telefon ixtira olunub. Şotlandiyalı Aleksandr Qraham Bell ixtirası üçün patenti 14 fevralda alıb. Azərbaycanda telefon rabitəsi bundan az sonra - 19-cu əsrin 80-ci illərinin əvvəllərində qurulub. 1911-ci ildə isə Bakı-Tiflis telefon rabitəsi xətti işə düşüb.

3. 1946-cı ilin 14 fevral tarixində Cənubi Azərbaycanın mərkəzi şəhəri Тəbrizdə Səttrxanın heykəli qoyulub və adına orden təsis edilib.

4. 1946-cı ilin 14 fevralında elektriklə işləyən və elektron məlumat işləmə gücünə malik ilk kompüter ENİAC ABŞ-ın Pensilvaniya Universitetində tanıdılıb.

5. 1978-ci ilin bu günü sonralar “cip” adlanacaq ilk mikrosxem patentləşdirilib.  

6. 1992-ci ilin bu günündə Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin ilk bölməsi yaradılıb. Ona görə də 14 fevral Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri Günü elan edilir.

7. 14 fevral 2004-cü ildə Hamburqda dünyaya gəlmiş türk rejissor Fateh Akının "Divara qarşı" (Duvara karşı) bədii filmi Berlin Beynəlxalq Film Festivalında “Ən yaxşı film” seçilərək "Qızıl ayı" mükafatını alıb.

14 fevralda həm də bu tarixi şəxsiyyətlər xatırlanır

1. Teymurlar sülaləsindən olan Zahirəddin Babur 1493-cü ilin 13 fevralında dünyaya gəlib. Sonralar Böyük Moğol sülaləsinin bünövrəsini qoyan Babur həm də özbək dilində yazan görkəmli şair olub. Baburun dövründə Moğol xaqanlığı yüksək inkişaf səviyyəsinə çatıb. (1493-1564)

2. 14 fevralda ingilis dəniz səyyahı, 3 dəfə dünya səyahəti ekspedisiyasına rəhbərlik etmiş Ceyms Kuk xatırlanır. (1728-1779)

3. 14 fevralda 1918-ci ildə Azərbaycanın görkəmli memarı və alimi Davud Axundov anadan olub. D.Axundovun 100-dən çox layihəsindən 82-si həyata keçib. Bunlardan Bakı və Krasnovodsk Dəmiryolu Vağzalları, Bakıda və respublikadan kənarda yüzlərlə çoxmərtəbəli binalar ona böyük şöhrət gətirib. 1990-cı ildə Dövlət Mükafatına layiq görülüb.

4. Azərbaycan dirijoru, Azərbaycan televiziyası və radiosunun kamera orkestrinin rəhbəri, Azərbaycan SSR xalq artisti, SSRİ və Azərbaycan  Dövlət mükafatları laureatı, professor Nazim Rzayev 1925-ci ilin 14 fevralında dünyaya göz açıb.
5. Azərbaycan bioloqu, AMEA-nın həqiqi üzvü, biologiya elmləri doktoru, professor Vahid Hacıyev 14 fevral 1928-ci ildə anadan olub.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media