BİZİM TƏQVİM: 5 martda baş vermiş tarixi hadisələr

Hər il 5 mart Azərbaycanda Bədən Tərbiyəsi və İdman Günü kimi qeyd olunur. Bu tarix Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin “Bədən Tərbiyəsi və İdman Günü”nün təsis edilməsi haqqında 4 mart 2005-ci il tarixli Sərəncamına əsasən keçirilir.  

Azərbaycanda Bədən Tərbiyəsi və İdman Gününün martın 5-də qeyd olunması təsadüfi deyil. 1995-ci  il  martın  5-də dövrün ölkə prezidenti Heydər Əliyev Bakı İdman Sarayında dünya və Avropa çempionatlarının qalibləri və mükafatçıları ilə görüşüb, İdman Fondunu təsis edib, bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafında yeni strategiyanın təməlini qoyub.

Prezident İlham Əliyevin 1997-ci ildə Milli Olimpiya Komitəsinin rəhbər seçilməsindən sonra ölkədə idmana, bədən tərbiyəsinə diqqət daha da artdı.

Bəs, martın 5-də daha hansı hadisələr baş verib?

1. 5 mart 1912-ci ildə İtaliya ordusu ilk dəfə olaraq hava balonlarından hərbi məqsədlə istifadə etdi. Belə ki, italiyalılar bu təyyarələri Türkiyənin müdafiə xətlərində kəşfiyyat aparmaq üçün göndərdilər.

2. 5 mart 1933-cü ildə Almaniyada keçirilmiş seçkilərdə Milli Sosialist Alman İşçi Partiyası səslərin 43,9 faizini qazanaraq hakimiyyətə gəldi.

3. 1933-cü ilin 5 mart tarixində “ABŞ böyük böhranı”nın nəticəsi olaraq ölkə prezidenti Franklin Ruzvelt bütün bankları bağladı və maliyyə əməliyyatlarını dayandırdı.

4. 1979-cu ilin bu günündə “Voyager-1” adlı kosmik aparat ilk dəfə Yupiter planetinə yaxınlaşıb. Yupiter və Saturnun öyrənilməsi üçün nəzərdə tutulan aparat bu planetlərin və onların peyklərinin ilk dəfə müfəssəl şəkillərini çəkməyə nail olub

5. 5 mart 1992-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin fövqəladə sessiyasında Xocalı faciəsi ilə bağlı müzakirələrə başlanılıb.    

5 martda həm də bu şəxsiyyətlər xatırlanır:

1. 5 mart keçmiş SSRİ-nin Baş katibi Stalinin vəfatı günüdür. Əsil adı İosif Vissarionoviç Cuqaşvili olan Stalin 30 ilə yaxın Sovet İttifaqına rəhbərlik edib.  Son dərəcə ziddiyyətli şəxsiyyət olan Stalin tarixin yaddaşında həm İkinci Dünya Müharibəsində qazanılan qələbənin görkəmli rəhbəri, həm də 15 sovet respublikası xalqlarını qan içində boğan, dəhşətli repressiyalara yol verən diktator kimi qalıb (1879-1953).

2. 5 mart Rusiyanın məhşur şairəsi Anna Axmatovanın xatirə günüdür  Birinci Dünya Müharibəsi illərində vətənpərvərlik ruhunda şeirlər yazan Anna Axmatova yaradıcılığının zirvəsi “Qəhrəmansız poema” adlı lirik-epik əsəri sayılır. Onun şeirləri forma kamilliyi, ahəngdarlığı və dərin lirizmi ilə seçilir. (1889-1966).

3. 5 mart 1925-ci ildə şair, ədəbiyyatşünas İsmayıl Cəfərpur (1925-1977) anadan olub.

4. 5 mart 1936-cı ildə tanınmış ədəbiyyatşünas, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Yaşar Qarayev (1936 - 25.8.2002) doğulub. Milli realizmin təsnifi və tipologiyası, orta əsrlər və XX əsr romantizminin poetikasına dair dəyərli tədqiqatların müəllifidir.

5. 5 mart 1947-ci ildə  filologiya elmləri doktoru, professor Vaqif Arzumanlı Qubada doğulub. Kitabları: “Dədə Qorqudun qəbrinin izi ilə”, “Mirzə Fətəli Axundzadə və Qərbi Avropa ədəbi-nəzəri fikri” və s.

6. 5 mart 1957-ci  ildə Xalq artisti Səidə Quliyeva Bakıda anadan olub. Televiziya tamaşalarında (“Atayevlər ailəsində”, “Bala-başa bəla”), filmlərdə (“Yaramaz”, “Fransız” və s.) maraqlı rollar oynayıb, filmlərin dublyajında iştirak edir.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media