BİZİM TƏQVİM: Necə oldu ki, Yeni il yanvarın birində qeyd olunmağa başladı?

Düz 100 il bundan qabaq SSRİ yaradılıb. 14 müttəfiq respublikanın iştirakı ilə 20 dekabr 1922-ci ildə Sovetlər dövləti təsis edilib.

20 dekabrda daha hansı əlamətdar hadisələr baş verib?

1. 20 dekabr 1522-ci ildə Qanuni Sultan Süleymanın komandanlığındakı Osmanlı ordusu Rodosu fəth edib. Rodos, 11 ada və Bodrumun Osmanlı dövlətinə daxil olması Aralıq dənizində ticarət gəmilərinin təhlükəsizliyi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyırdı. 

2. 1699 –cu ilin bu günündə I Pyotr Rusiyada yeni ilin 1 sentyabrda deyil, 1 yanvarda qeyd edilməsi barədə fərman verib.

3. 20 dekabr 1873-cü ildə Türkiyənin Dövlət himninin sözlərinin müəllifi Mehmet Akif Ersoy (1873-1936) anadan oldu. Himnin mətni 1921-ci il martın 12-də Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən təsdiq edildi.

4. 1879-cu ilin bu günündə məşhur fizik Tomas Edison közərmə lampasını təqdim edib. 

5. 20 dekabr 1915-ci ildə Çanaqqalada Türk ordusunu keçə bilməyərək məğlub olan ingilis-Anzak qüvvələri Anafartalar və Arıburnu bölgəsini boşaldıb. Müttəfiq qüvvələrin 9 yanvar 1916-cı ildə Səddülbahir bölgəsindən çəkilməsilə Çanaqqalada Türkiyə ordusunun zəfəri təsdiqləndi.

6. 20 dekabr 1942-ci ildə Tokat vilayətinin Erbaa və Niksar qəsəbələrində 7 bal gücündə zəlzələ baş verdi. Təbii fəlakət nəticəsində minlərlə binaya ziyan dəydi, 3 minə yaxın insan həlak oldu.

7. 1952-ci ilin bu günündə M.F. Axundov adına Azərbaycan Dillər Pedaqoji İnstitutu (indiki BSU) yaradılıb.

8. 20 dekabr 1970-ci ildə Polşada qida qiymətinin artamasına etirazını bildirən işçilərə atəş edilməsi nəticəsində yüzlərlə insan yaralandı. Ölkədə ciddi böhran yaradan hadisədən sonra Kommunist Partiyasının lideri Qomulka istefasını vermək məcburiyyətində qaldı. 

9. 20 dekabr 1987-ci ildə sərnişin gəmisi “Dona Paz” Filippinin Mindoro adası sahillərində bir tankerə çırpılıb. Partlayış və daha sonra baş verən yanğın nəticəsində 3 mindən çox insan ölüb.

10.  20 dekabr 1989-cu ildə ABŞ 25 min əsgərlə Panamaya müdaxilə etdi və Manuel Norieqa hakimiyyətdən getdi.

11. 1990-cı ilin 20 dekabrında SSRİ-nin Xarici İşlər naziri Eduard Şevardnadze gözlənilmədən istefaya gedib.

Bəs, bu gün hansı məşhurlar xatırlanır?

1. Türk yazar, hafiz, müəllim, Qurani-Kərimin tərcüməçisi, ictimai xadim Mehmet Akif Ərsoy 1873-cü ilin 20 dekabrında dünyaya göz açıb. O daha çox “İstiqlal marşı”nın sözlərinin müəllifi kimi məşhurdur.

2. 20 dekabr 1915-ci ildə Türk yazıçı Əziz Nesin anadan olub.

3. 1946-cı ilin 20 dekabrında azərbaycanlı aktyor və rejissor Heybət Hörmət dünyaya gəlib.

4. 1947-ci ilin bu günündə məşhur meyxana ustası Nizami Rəmzi doğulub.

5. 20 dekabr 1956-cı ildə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, polkovnik-leytenant Riad Əhmədov anadan olub.

6. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı İbrahim Məmmədov 1958-ci ilin məhz bu günündə dünyaya gəlib. 

7. 20 dekabr 1968-ci ildə “Qəzəb salxımları” kitabı ilə tanınmış amerikalı yazıçı Con Steynbek həyatını itirdi.

Surxay Atakişiyev, Bizim.Media